Het advies van de Dakota Indianen om af te stappen – en om dan een ander paard te nemen waarschijnlijk – is een goed advies wanneer het paard echt dood blijkt te zijn.
Maar in de voorbeelden die ik de eerste alinea geef is het ‘afstappen’ bedoeld als een metafoor voor reflectie. Om te zien wat er echt aan de hand is. En om dan interventies in te zetten die wel effectief zijn.
Om echt te zien wat er aan de hand is, kan kijken vanuit systemische principes helpend zijn.
Organisaties zijn samenwerkingsverbanden van mensen en zijn in die context dynamische systemen. De mensen zorgen samen voor een organisatiedynamiek die voelbaar is.
De dynamiek voldoet aan een aantal principes, die laten zien hoe organisatiesystemen werken en wat voorwaarden zijn waaronder het hen goed gaat.
Het gaat om:
- organisatiesystemen willen compleet zijn
- organisatiesystemen willen uitwisselen, zowel met hun omgeving als intern
- organisatiesystemen zoeken naar en gedijen bij een intrinsieke ordening
- organisatiesystemen willen hun bestemming bereiken
Wanneer er niet aan een of meerdere van deze principes wordt voldaan of wanneer ze ‘in gevaar zijn’, reageren mensen en afdelingen binnen het systeem (vaak onbewust) hierop. Dat kan zijn met latent ongenoegen tot aan heftige reacties, hetgeen zich kan uiten in diverse verschijnselen zoals:
- onduidelijkheid in het leiderschap
- ziekteverzuim onder medewerkers
- herhaling van dezelfde problematiek (op bepaalde posities of in bepaalde segmenten van de organisatie), ongeacht wisselingen van leider of medewerkers
- het structureel onvoldoende bereiken van doelen
- een onvoldoende effect van opleidings- en trainingsprogramma’s
- strijd tussen verschillende afdelingen en subgroepen binnen de organisatie
- het voortleven van oud zeer en andere historische belemmeringen
- onduidelijkheid over verantwoordelijkheden
- algemene behoefte aan meer daadkracht
Kortom: allemaal uitingen die kunnen leiden tot trekken aan een dood paard.
Maar dat ‘trekken aan..’ is hier niet de bedoeling.
Hier wordt gevraagd om systemisch kijken naar de situatie en van daaruit beweging brengen.
Bij ziekte kan de vraag gesteld worden: waar is ziekte de oplossing voor? Of: wat maakt de organisatie gezond?
Bij ‘zij-wij’ denken/praten kunnen vragen als ‘waar zit het echte verschil?’ of ‘worden alle zienswijzen ten volle erkend’? een ander licht werpen op de situatie.
Bij ‘het wil maar niet lukken’ zijn vragen als ‘wie of wat ondervindt er nadeel van als het wél lukt?’ of ‘wat lukt nog meer niet?’ helpen om schot in de zaak te brengen.
Het kan heel effectief zijn om deze vragen te onderzoeken met iemand van buitenaf. Juist omdat die geen onderdeel uitmaakt van het systeem. Methodes als organisatieopstellingen of het eerlijke gesprek aangaan met betrokkenen via de werkwijze van Deep Democracy werken hierin ondersteunend.
Wij hebben de deskundigheid van beide methodes in huis en weten uit ervaring hoe ze een nieuw licht op een vastgelopen situatie kunnen werpen.
Met als resultaat: een levend paard!!
Annelies de Moet
Senior Adviseur Stade Advies
Email: a.demoet@stade.nl
Tel: 06 41 03 87 08