Gelijkwaardig bestaat vaak alleen op papier
Om als gelijkwaardig partner aan tafel te kunnen zitten, moeten de huurdersorganisaties beschikken over dezelfde kennis en informatie als de gemeente en de corporatie. Om hetzelfde kennisniveau te bereiken als de professionals van de corporatie en de gemeente zouden de vrijwillige vertegenwoordigers van de huurdersorganisaties heel veel tijd en energie moeten investeren. Een bijna onmogelijke opgave.
Huurdersorganisaties kunnen het kennisprobleem oplossen door expertise van een adviseur in te huren. En een goede adviseur beschikt niet alleen over veel inhoudelijke kennis en ervaring. Een goede adviseur weet welke strategie het beste kan worden toegepast en hoe het proces gestuurd kan worden.
Om het informatieprobleem op te lossen zou de corporatie voor de start van de onderhandelingen de financiële verantwoordingsinformatie (dVi), prospectieve informatie (dPi) een indicatie van de bestedingsruimte (IBW) aan de huurdersorganisatie moeten toesturen. Deze informatie is noodzakelijk om de afspraken over de investeringen in een breder perspectief te kunnen plaatsen.
In alle jaren dat ik als adviseur van huurdersorganisaties betrokken was bij het maken van de prestatieafspraken heb ik slechts één keer ervaren dat deze financiële informatie (vooraf) met de huurdersorganisatie(s) werd gedeeld. Ook ten aanzien van de informatievoorziening lijkt dus de conclusie gerechtvaardigd dat gelijkwaardigheid vaak alleen op papier bestaat.
Als de huurdersorganisaties al op achterstand beginnen, zijn zij dan een gelijkwaardige partij in de onderhandelingen?
De gesprekken over de prestatieafspraken worden meestal ambtelijk voorbereid, waarna in het bestuurlijke overleg met de wethouder en de corporatiedirecteur(en) een knoop wordt doorgehakt over de resterende discussiepunten. De professionals vanuit gemeente en corporaties zijn gepokt en gemazeld in de onderwerpen die voorbijkomen. De vertegenwoordigers van de huurdersorganisaties zijn minder bekend met de onderwerpen en beschikken vaak ook over minder vergader- en onderhandelingsvaardigheden.
Dat gemeente en corporaties het liefste willen dat de onderhandelingen overdag plaatsvinden, kan voor besturen van huurdersorganisaties een extra handicap zijn. Immers niet alle bestuursleden zijn daarvoor zomaar overdag beschikbaar. Het komt zelden voor dat gemeente en corporaties bereid zijn hiermee rekening te houden. “Dan moet iemand anders de huurders maar vertegenwoordigen” is een veel gehoorde uitspraak.
De onderhandelingsgesprekken beginnen doorgaans ontspannen en met de oprechte intentie om te overleggen en naar elkaar te luisteren. Gaandeweg komen de verschillen van inzicht (en daarmee ook de teleurstellingen) meer naar boven en groeit de spanning.
De druk van de professionele partijen (gemeente en corporatie) op de leden van de huurdersorganisatie neemt toe, want voor half december moeten de handtekeningen gezet zijn. En de huurdersorganisaties? Die weten het vaak na wekenlange inzet en onderhandeling niet meer: Wel tekenen? Niet tekenen? Tekenen op onderdelen?
Hoe zou het beter kunnen?
Het verloop van de onderhandelingen over de prestatieafspraken kan verbeterd worden door goede procesafspraken te maken voor de start van de inhoudelijke gesprekken. Procesafspraken over: Wat wordt het vertrekpunt, welke basis wordt er gekozen? Hoe ziet het proces eruit, welke belangrijke tussenmomenten zijn er? Wat te doen bij verschil van inzicht? Wat worden de thema’s? Wie zitten bij welk onderwerp aan tafel?
Een goede tip voor het maken van de prestatieafspraken is om ook vooraf stil te staan bij de relatie. Hoe zitten de partijen aan tafel? In welke rol? Welke onderwerpen vinden zij belangrijk en waarom? En op welke onderdelen willen zij samenwerken?
Een goede voorbereiding van het proces kost wat tijd, maar als de standpunten bij aanvang helder zijn verloopt het proces vaak soepeler. De tijd die aan de voorkant geïnvesteerd is, wordt dan naderhand in het proces teruggewonnen.
Huurdersorganisaties als volwaardige partij
Maar welke aanpak de huurdersorganisaties ook kiezen, uit het voorgaande blijkt dat zij vaak alleen op papier gelijkwaardig zijn. Zij hebben geen geld om te investeren in nieuwbouw of verduurzaming. Wat zij kunnen leveren is ondersteuning, informatie en contacten met hun achterban.
Beter is het te spreken van een volwaardiger rol voor de huurdersorganisaties. Volwaardigheid in de zin van echt meetellend. Met het zetten van de handtekening lijkt het hele voortraject vergeten. Men gaat gezamenlijk op de foto en publiceren die op internet of in de krant. Aan de foto is niet te zien welke onmogelijke inspanningen de leden van de huurdersorganisatie soms hebben moeten leveren en hoeveel tijd erin is gaan zitten.
Daarom verdienen zij het des te meer om daarvoor eens goed in het zonnetje gezet te worden: een grote pluim, hulde en veel respect voor alle leden van de huurdersorganisaties die hebben meegewerkt aan de totstandkoming van de prestatieafspraken! (En op naar de volgende ronde…)
Wilt u een training over het maken van prestatieafspraken of professionele ondersteuning bij het maken van prestatieafspraken? Neem dan contact met mij op!
Marlies Bodewus
Senior Adviseur Wonen Stade advies
Email: m.bodewus@stade.nl
Tel: 06 51 05 88 14