Eind 2015 werd het Aanjaagteam Verwarde Personen in het leven geroepen. Dat team presenteerde een jaar later een eindrapport vol aanbevelingen, een methodiek en een procesaanpak om te zorgen dat verwarde mensen zo snel en goed mogelijk geholpen worden. Het Schakelteam Mensen met Verward Gedrag kreeg de opdracht om de implementatie van dit plan te verzorgen. Eind september 2018 wordt het Schakelteam opgeheven. Nienke Kuyvenhoven, adjunct-directeur van Sociaal Werk Nederland: ‘Wij wilden weten hoe het er, met het vooruitzicht dat het Schakelteam stopt, nu voor staat. Hoe ver zijn we in het realiseren van een sluitend aanpak? Welke vragen liggen er nog? En wat is er nog nodig?’
Sociaal werk meer betrokken
Om antwoord op die vragen te krijgen, zette Sociaal Werk Nederland een peiling uit onder de leden. In totaal hebben 73 lid organisaties gereageerd. Kuyvenhoven: ‘Wat een belangrijke positieve uitkomst van de peiling is, is dat het sociaal werk steeds meer betrokken wordt bij het realiseren van een sluitende aanpak. In eerste instantie richtten gemeenten zich echt op het organiseren van acute zorg en waren vooral partijen als de politie, ggz en GGD vertegenwoordigd. Nu duidelijker is geworden hoe divers de groep verwarde mensen is, wordt het belang van inzet van het sociaal werk steeds meer gezien.
Het gaat namelijk lang niet altijd om ggz-problematiek: mensen kunnen ook dementerend en verward zijn, of flink van slag wegens echtscheiding, schulden enz. Het is goed dat er een aanpak bedacht is rond vervoer en crisisopvang, maar het is ook belangrijk dat er nu focus is op het stuk ervoor en erna. Hoe signaleren we? Hoe preventief kunnen we zijn? En hoe gaan we om met mensen die na een verwarde periode weer thuis komen?’
Samenwerking rond verwarde personen
Dat het sociaal werk steeds meer betrokken wordt bij het realiseren van een sluitende aanpak, is dus goed nieuws. Maar uit de peiling blijkt ook dat de fase waarin de samenwerking tussen de domeinen zich bevindt, heel erg wisselt. ‘Soms zit men nog in een verkennende fase, van problematiek en het aanbod in kaart brengen, en afspraken maken over meldingsroutes, opvang en hulp. Op andere plekken lopen pilots of is al een gezamenlijke aanpak van politie, woningcorporaties, RIBW, gemeente, GGD, GGZ en sociaal werk opgezet. Ook de betrokkenheid van het sociaal werk verschilt. De meeste lidorganisaties zijn één van de partners in een lokale aanpak. Ze pakken een rol in vroegsignalering en bieden hulp en begeleiding na een verwijzing. Soms worden sociaal werkers ingezet om de omgeving te versterken zodat de draagkracht van een buurt verbetert, zodat bewoners mensen met verward gedrag beter herkennen en accepteren. In een aantal gemeenten neemt het sociaal werk proactief de regie om het lokale netwerk bij elkaar te brengen, een gezamenlijke visie en aanpak te ontwikkelen, en vernieuwend aanbod te ontwikkelen.’
Sluitende aanpak?
Uit de peiling concludeert Kuyvenhoven dat de ambitie om per 1 oktober 2018 een sluitende aanpak te hebben rondom mensen met verward gedrag echt niet gehaald zal worden. ‘Dat is jammer. We zien nog veel gaten. Maar aan de andere kant is er wel veel bereikt. Vooral als je bedenkt dat er wel drie systemen bij elkaar zijn gekomen: het veiligheidsdomein, sociaal domein en de zorg. Als het aanjaagteam er niet was geweest, was dit waarschijnlijk nog niet zo ver geweest.
Het instellen van een aanjaagteam en schakelteam is dus een goede zet geweest. Maar we zijn er nog niet. De grootste stappen zijn gezet aan de achterkant: in de aanpak van acuut verward gedrag. Als het gaat om ondersteuning,. preventie, om hoe we als samenleving met echt handen en voeten geven aan de inclusieve samenleving, en hoe je een sociale infrastructuur in wijken en dorpen opzet , staan we pas aan het begin.’
Investeren in de sociale basis
Wat is er dan nodig om de volgende stap te zetten? In elk geval kennis, vinden de leden van Sociaal Werk Nederland. Kuyvenhoven: ‘Er is behoefte aan ontwikkelen van kennis, van elkaar te leren en van anderen te horen wat wel en niet werkt.’
De adjunct-directeur zou graag zien dat daar landelijk ondersteuning en stimulering voor komt. Bijvoorbeeld door de ontwikkeling van een kennisinfrastructuur.
Geldstromen
Verder is het van belang dat er geschoven wordt met geldstromen. De opvang en begeleiding van mensen met verward gedrag wordt nu niet apart gefinancierd. Dat geldt ook voor ook extra inzet in netwerkvorming en scholing. Een effectieve aanpak voor de doelgroep verwarde personen vraagt om een intensievere en snelle inzet, en maatwerk. Maar omdat lokaal meerdere zaken en doelgroepen hierom vragen, zoals huiselijk geweld en dakloosheid, en er geen extra middelen en capaciteit zijn, kan er een wachttijd ontstaan van casussen die eigenlijk een snelle inzet vereisen. Kuyvenhoven: ‘Er is de afgelopen jaren geïnvesteerd in zware tweedelijnszorg om mensen met acuut verward gedrag te helpen. En dat is goed. Maar uiteindelijk zit daar niet de oplossing. Er moet ook geïnvesteerd worden in de voorkant. In de sociale basis. Zodat er snel gesignaleerd kan worden en zorgt dat mensen goed kunnen herstellen na een verwarde periode. Blijf je alleen investeren in zware zorg ‘aan de achterkant als het al mis is’, en niet in de voorkant, dan blijf je dweilen met de kraan open en houd je het huidige systeem in stand .’
Bron: Zorg & Welzijn 17 september 2018
Erik Vermathen en Rudy Bonnet van Stade Advies zijn bezig om in Almere samen met alle betrokkenen duurzame verbindingen en ontmoetingsplekken te realiseren in 2 woonwijken voor en met psychisch kwetsbare inwoners.
Voor meer informatie:
e.vermathen@stade.nl 06 10939404
r.bonnet@stade.nl 06 51749712