Leren van complexe casuïstiek
Sinds januari 2020 komt het RET bijeen om in complexe casussen doorbraken te bereiken en goede zorg voor kinderen en jeugdigen te realiseren. Dit gebeurt door de samenwerking tussen betrokken hulpverleners te verbeteren en door op maat nieuwe combinaties van bestaande hulpverleningsproducten aan te bieden, of door nieuw zorgaanbod te bedenken. Dit wordt ook wel ‘outside the box‘ denken genoemd. Door te doen en te experimenteren leert het RET vanuit de praktijk hoe we het steeds beter kunnen doen. Dit gaat niet vanzelf. Het is belangrijk regelmatig stil te staan bij wat goed gaat en wat nog niet: wat heeft hier gewerkt en waarom? Kunnen we hier iets aan hebben in een volgende casus?
Leren op verschillende niveaus
Dit leren van complexe casuïstiek is ook landelijk een thema. Sinds 2017 kent iedere jeugdzorgregio in Nederland een eigen regionaal expertteam voor complexe jeugdzaken. Het landelijke ondersteuningstraject Zorg voor de Jeugd ondersteunt de regionale teams bij het vinden van oplossingen en bij het leren van de opgedane ervaringen.
Om ervoor te zorgen dat niet alleen betrokkenen, maar iedereen binnen het jeugdstelsel van ervaringen leert, kan leren volgens Zorg voor de Jeugd het beste op verschillende niveaus worden opgepakt:
- Niveau 1: eerste orde leren, door het individu en team: Wat kunnen wij op basis van onze ervaringen (succes- en verbeterpunten) verbeteren en de volgende keer doen om nóg betere hulp aan kinderen en ouders te bieden?
- Niveau 2: tweede orde leren, met organisaties, lokaal en in de regio: Wat kunnen wij als organisatie, gemeente of regio, op basis van de ervaringen, veranderen (bijv. beleid, organisatie, geldstromen) om ervoor te zorgen dat onze zorgprofessionals betere hulp aan kinderen en ouders te bieden?
- Niveau 3: derde orde leren, op systeemniveau: Wat moeten wij, op basis van de ervaringen, transformeren of welke weeffouten in het systeem kunnen wij corrigeren om ervoor te zorgen dat zorgprofessionals, teams en regio’s betere hulp aan kinderen en ouders kunnen bieden?
Het landelijk ondersteuningstraject Zorg voor de Jeugd constateerde op basis van een in het voorjaar van 2020 uitgevoerde enquête in de jeugdzorgregio’s dat de leerfunctie van de meeste regionale expertteams nog onvoldoende is ingevuld. Er is onvoldoende sprake van een systematische leer- en ontwikkelcyclus. De meeste aandacht in de RET’s gaat uit naar het oplossen van de complexe casussen zelf. Het ontbreekt aan tools en methodieken om de leerfunctie in te vullen. En ook tijd is een belangrijke factor. Veel teams ervaren een gebrek aan tijd en ruimte voor overstijgend leren. Als dit al geldt voor eerste orde leren, wat komt er dan terecht van tweede en derde orde leren?
Hoe gaat het met leren bij het RET van de Foodvalley?
Binnen het team ben ik dit eerste jaar vooral bezig geweest met het eerste orde leren. Als voorzitter had ik daarbij een stimulerende, bewakende en initiërende rol. De leden van het RET geven aan dat zij het vooral helpend vinden om regelmatig de vraag te krijgen wat zij van een casusbespreking leren. Op deze wijze wordt het geleerde expliciet gemaakt en kan het direct worden toegepast in volgende casusbesprekingen. Met dit regelmatig evalueren en leren gaan we verder, maar nu het RET bijna een jaar bestaat breekt er ook een nieuwe fase in het leren aan.
Wij hebben ervaren dat het zogenaamde ‘outside the box’ denken nog een uitdaging is. Het denken in producten is voor velen een automatisme. En als we een niet-standaard oplossing hebben bedacht, dan stuit die vervolgens soms op inkoopproblemen, op instellingen die niet willen meebewegen, of op onduidelijkheid over het mandaat. Ook is nog onvoldoende duidelijk afgesproken voor welke casussen het RET in stelling gebracht moet worden. Hierdoor blijft er een zekere mate van vrijblijvendheid bestaan en blijft het aantal ingediende casussen achter bij de verwachting.
Door deze ervaringen expliciet te maken en ze te bespreken met de Foodvalley-gemeenten en regionale instellingen is tweede orde leren in beeld gekomen. Dit heeft ertoe geleid dat we als Foodvalley bezig zijn om betere afspraken te maken over de positionering en het mandaat van het RET. Ook scherpen we de definitie van de doelgroep van het RET aan en haken we de inkoopfunctie aan. Daarnaast zijn er ideeën over het opzetten van een regionale leerlijn zodat de verschillende expertteams van elkaars ervaringen gaan leren. Daarmee zal dan ook het derde orde leren van start gaan.
Suzanne Bunnik
Senior Adviseur Stade Advies en voorzitter van het RET
Email: s.bunnik@stade.nl
Tel: 06 34 24 21 43